Franchising Alırken Dikkat! Mağduriyet Yaşamayın

Neredeyse herkesin aklından kendi işinin patronu olmak, kendi işini kurmak geçer. Alternatifleri ve fırsatları araştıran çoğu kişi daha az riske girmek veya bir marka altında iş hayatına atılmak istiyor.

Peki gerçekten de bayilik karlı bir iş mi? Franchising riskleri düşünüldüğü kadar az mı?

Bayilik almak eskisine göre oldukça kolay. Eskiden bayilik fuarlarının kurulmasını beklemek, şirketlerle özel görüşme ve bayilik sistemini anlatma gibi dertler mevcuttu. Ancak günümüzde bayilik sistemi o kadar çok tutuldu ve yayıldı ki, sadece internet siteleri üzerinden bile yüzlerce firmanın bayilik imkanlarını görüp, neredeyse yüz yüze görüşmeden bile bayilik alınabilmektedir.

Size mağduriyet yaşatan bayilik sürecini 3 aşamada anlatalım.

Aşama 1 – Tanışma

Bir fuarda, internet sitesinde aklınızdaki iş dalında bayi arayan bir şirket gördünüz veya kendiniz beğendiğiniz bir şirketten bayilik almak istediniz. Bu şirkete başvurdunuz ve görüşmeye gidiyorsunuz.

Görüşme anında iş ve şartları konuşuyorsunuz. Tabi ki ilk aşamada her şey kağıt üzerinde harika. Yatırılacak para, kazanacağınız kazanç, yatırımınızı kaç yılda geri alacağınız, şirketten alacağınız destekler, eğitimler, pazarlama aşamaları gibi her konu gözünüze mantıklı gelmektedir.

Güzelce düşünüp kağıt üzerindeki maddeleri kafanızda toparlayıp, anlaşma yapmaya karar veriyorsunuz. Ve şirketle sözleşme imzalıyorsunuz.

Aşama 2 – Patronluk

Anlaşma süreci tamamlanmıştır. Artık iki tarafta sözleşmede yer alan yükümlülükler yerine gelmeye başlar. Bir yer buluyorsunuz ve şirketten onay alıyorsunuz. Firma da size destek oluyor, söz verdiği bütün maddeleri yerine getiriyor. Her şeyi tamamlıyorsunuz.

Şirketiniz açılmış, ilgili belediyeden ruhsat alınmış. Çalışanlar olacaksa, onlar ile anlaşılmış. Hizmet vermeye tamamen hazırsınız. Artık bir patronsunuz, her şey size ait ve işletmenizi işletmeye hazırsınız.

Aşama 3 – Gerçekler

İlk haftalar rüya gibi geliyor. Üstünüz olmadan kendinize ait bir işletme, yavaş yavaş hareketlenecek gibi duruyor. Firmanın da desteği ile reklamınızı yapıyorsunuz. Ancak zaman geçtikçe bir şey fark ediyorsunuz.

İlk haftalardaki rüyadan çıkmaya başlıyorsunuz. Gerçek hayat başlıyor. Hareketlenmesini beklediğiniz iş, istediğiniz gibi gelişmiyor. Gelen para sizi tatmin etmeme başlıyor. Çünkü gelir ve gider farkından kalan para size yetmiyor. Belki de tüm birikiminizi yatırdığınız işiniz aksamaya başlıyor. Birinci aşama da kağıt üzerindeki kazanç hesaplarınız tutmamaya başlıyor.

Destek almak için bağlı olduğunuz firmaya sıkıntınızı dile getiridiğinizde, “Diğer bayilerimiz kazanıyor. Siz işi bilmiyorsunuz veya yeterince ilgilenmiyorsunuz” gibi cümlelerle suçlanıyorsunuz. Yapabileceğiniz hiçbir şey yok çünkü sözleşmeler ile de bağlanmış durumdasınız.

Her geçen gün daha da dibe gitmeye başlıyorsunuz ve bir çözüm üretmeye çalışıyorsunuz. Kapatmak istiyorsunuz, tüm yatırımınız boşa gidecek. Devretmek istiyorsunuz, devir alacak kişi bulamıyorsunuz. Bağlı olduğunuz firmaya tekrar iletiyorsunuz, size yine sözleşmeyi gösteriyor hatta cezai şartları öne sürüyor. Artık kimse yanınızda değil. Binlerce Franchising Mağdurlarından biri oluyorsunuz.

Franchising (Bayilik) Mağduru Olmamak İçin Ne Yapmalısınız?

Aslında bu Franchising sisteminin duyulmasını, tutmasını sağlayan çok profesyonel firmalar da mevcut. Hatta o kadar başarılı oldular ki, firma ve bayileri hala sürekli gelişmekte ve birbirlerini desteklemektedirler.

Yukarıda da belirttiğimiz gibi bayilik sistemi o kadar çok tutuldu ki, kolay para kazanmak isteyen şirketler hemen bayilik vermeye başladı. Ana parayı alıp kaçanlar, verdiği sözleri tutmayanlar, her şeyi yaptığı halde destek vermeyenler vs. bir sürü şikayet gelen konu mevcut.

Yatırımcı büyük bir hevesle ve hırsla bu firmaların kucaklarına düşmektedir. Firmalar ise yarattıkları ortam ile gerçeklerin önüne perde çekerek, size hayal satarlar.

Dikkat edilmesi gerekenler

• Bilmediğiniz sektöre girmeyin. İlla fırsat görüp girmeyi düşünüyorsanız, çok iyi araştırma yapın. İşin başında durmak için ne bilmek gerekiyorsa öğrenin. Gerekiyorsa bir süre rakiplerinizde çalışın. Avantajlarını ve dezavantajlarını öğrenin. Eğer bu sektör size hitap etmiyorsa, yapamayacağınızı düşünüyorsanız, hiç girmeyin.
• Sektörü seçtiniz; sıradaki iş firma seçimidir. Acele etmeyin, iyi bir firma demek arkanıza alacağınız bir destek demektir. Gözünüzü kapattığınızda korkmamak demektir. Tüm firmaları araştırın. Seçtiğiniz firmaların bayilerine gidip bizzat bilgi alın. Firmanın geçmişini ve gelecekteki hedeflerini, rakiplerini araştırın. Ürünlerin kar oranlarını iyi belirleyerek, kendiniz kazanç hesabı yapın.
• Yer seçimi de oldukça önemlidir. Firma ile görüşün. Yer önerisinde bulunup, bulunmadığını sorun. Kendiniz bölgede analiz yapın. Müşteri potansiyelini ve rakiplerinizi keşfetmeye çalışın. Rakiplerinizin ne kadar iş yapabildiğini öğrenin. Rakiplerinizle nasıl rekabet edebileceğinizi firmaya danışın.
• İyi bir sözleşme yapın. Mümkünse alanında uzman bir avukata danışarak maddeleri inceletin. Sizi haksız çıkaracak maddeleri firma ile görüşün. İki tarafında haklarını savunan adil bir sözleşme hazırlamaya çalışın.

Firma seçimi en önemli seçimdir

Firma seçimi konusunda mümkün olduğu kadar hassas davranın. Firmaların samimiyetinden çok profesyonelliğini hissetmeye çalışın. Mümkünse sizin istediğiniz bir kaç bayinin finansal verilerini rica edin. Gerçek gelir ve gideri analiz edin.

Firmanın kapanan bayilerinin neden kapandığını ve neden devrettiğini öğrenin.

Bayilik işi karşılıklı bir iştir. Eğer firma sizi sorgulamıyorsa, şüphe ile yaklaşın. Siz ne kadar firmayı tanımak isterseniz, firmada sizi tanımak istemelidir. Sadece paranıza bakan bir firma ile çalışmayın.